Her insanın yaşadıkları olaylara karşı farklı yaklaşımı bulunmaktadır. Bu yaklaşım yetenek gelişimini, başarı durumunu direkt etkilemektedir. Bazı insanlar karşılaştıkları zor konuları birer gelişim fırsatı görürken bazıları ise zor konulardan kaçmaya çalışır. Bazı insanlar hataları bir gelişim fırsatı görürken bazıları da hata yapmamak için harekete geçmemeyi tercih edebilir.
Bu iki farklı yaklaşımı yıllar önce Amerikalı bilim kadını Carol Dweck öğrencilerinde gözlemlemiştir. Başarısızlık anlarında öğrencilerinin bazıları potansiyellerini daha aşağı düşürürken bazıları ise daha başarılı olmaya başlamışlar. Dweck, bunun sebeplerini incelemiş, farklı gruplarla birçok değerlendirmeler, araştırmalar yapmış. Gözlemlerinin ve araştırmalarının sonucunda insanları yaklaşımlarının hayata karşı tutumlarını belirleyen iki kavramı ortaya koymuştur. Growth mindset (gelişim zihniyeti), Fixed mindset (sabit zihniyet)
Growth Mindset sahibi insanlar;
Kendi potansiyelinin farkındadır ve potansiyelini geliştirebileceklerine inanmaktadırlar. Bu düşünce yapısına sahip insanlar;
- İlgi alanlarındaki her konuda kendilerini geliştirme amacındadırlar. Bunun içinde çaba göstermekte ve efor harcamaktadır.
- Zor konuları gelişim fırsatı olarak görürler, kendilerini zorlayarak, daha fazla zaman harcayarak çözüm bulmaya çalışırlar.
- Açık iletişimi tercih ederler. Bilmedikleri, zorlandıkları konuları konuları dile getirirler, bunları da geliştirmek için çaba gösterirler.
- Şeffaftırlar. Fikirlerini, geribildirimlerini dile getirirler. Aynı zamanda kendileri ile ilgili geribildirim almada isteklidirler.
- Hata yapmaktan korkmazlar. Yapılan her hatayı gelişim için bir fırsat olarak görürler.
Fixed-Mindset sahibi insanlar;
Growth mindset’e sahip insanların zıttı bir tutuma sahiptirler. Bu düşünce yapısına sahip insanlar;
- Birçok alanda değil, uzmanı oldukları, kendilerini rahat hissettikleri alanda geliştirmektedirler.
- Uzmanı oldukları alanda devam ettikleri için az hata yaparlar. Hata yapmaktan korkarlar, kendilerini başarısız hissederler.
- Zor veya farklı konulara girme konusunda istekli değillerdir.
- Eleştiri almak istemezler, gelen eleştiriler başarısız olduğunu hissettirir.
- Herhangi bir engelle karşılaştığından vazgeçme eğilimleri bulunmaktadır.
Growth Mindset’le ilgili Carol Dweck’in TED konuşması bulunmaktadır. İzlemenizi tavsiye ederiz.
Carol Dweck: The power of believing that you can improve | TED Talk
Carol Dweck: Gelişebileceğinize inanmanın gücü | TED Talk
Ben hangi düşünce yapısına sahibim?
Bunu anlayabilmek için öncelikle kendinizi üstten gözlemlemeye çalışıp ve tarafsız olunması gerekmektedir. Aşağıdaki soruları da kendinize sorun?
- Farklı, yeni konulara girme konusunda istekli miyim?
- Bir hata veya engelle karşılaştığımda nasıl tepki veriyorum?
- Zorlu bir konu/durumla karşılaştığımda nasıl yaklaşıyorum?
- Hayallerinizi başarma arzusunu nasıl görüyorsunuz?
Bu sorulara tarafsız bir bakış açısıyla verdiğiniz cevaplar sizin growth veya fixed mindset’e mi sahip olduğunuzu ortaya çıkaracaktır.
Fixed Mindset’ten Growth Mindset’e geçmek mümkün mü?
İnsanların düşüncesi, yaklaşımı, alışkanlıkları değişebilir. Yalnız bunlar bir gecede değişecek konular değildir. Yıllarca oluşan varsayımların, önyargıların hızlıca değişmesi beklemek doğru olmayacaktır. Çok fazla pratik yapmayı gerektirecektir.
- Farklı konulara girmek. Uzmanı olduğunuz konfor alanındaki konular dışında farklı konulara dahil olup onlarla ilgili çalışılmalıdır. Farklı kişilerden destek ve yardım almak gerekebilir.
- Hata veya engelle karşılaşıldığında heyecan veya sıkıntı yapmadan çözüme odaklanılması sağlanmalıdır.
- Sadece sonuca bakılmamalıdır. Sonuca giden yolculukta gösterilen çaba, süreçte yaşananlar da dikkate alınmalıdır. Her ne kadar sonuç başarısız da olsa.
- Başarısızlıkta vazgeçilmemelidir. Yapılanları düzeltip tekrar denemek için teşvik edici olmalıdır.
- Başkalarının ne dediğinin önemsenmemesi, onay beklenmemesi gerekir.
