Lean kelimesinin sözlükteki anlamı “yalın”dır. “Yalın” kelimesinin sözlükteki anlamı ise karmaşık olmayan, kolay anlaşılan, gösterişsiz, süssüz, sade şeklindedir.
Aslında bu ifadeler yalın felsefenin, düşüncenin amacını ortaya koymaktadır. Herhangi bir işin basit, sade, karmaşık olmayan bir şekilde gerçekleştirilmesini ifade etmektedir.
Lean kelimesinden üreyen bir başka kavram ise yalın üretimdir. Yalın üretim, yapısında, sürecinde israf sayılabilecek gereksiz, değer kazandırmayan unsurları barındırmayan veya en aza indiren üretim sistemidir. Buradaki israf sadeliği engelleyen karmaşıklığı artıran herşeyi kapsamaktadır. Yalın üretimle amaç israfı azaltarak akış sürecini kısaltarak kalite ve maliyet performansını artırmaktır.
Yalın üretiminin amacı olan “israf” farklı kategorilerde sınıflandırılabilir.
Fazla üretim: Gerektiğinden fazla üretim yapılmasıdır. İhtiyaçtan fazla yapılan üretim hem gereksiz bir efor hem de gereksiz bir stok, bekletme maliyetine sebep olmaktadır.
Stok: Gerektiğinden fazla üretim yapılması stok yapılma ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır, gereksiz stok da israfa sebep olmaktadır.
Bekleme: Üretim sürecindeki ürünün süreçte gereksiz, herhangi bir aksiyon alınmadan bekletilmesi israf oluşturmaktadır.
Taşıma: Üretim sürecindeki ürünün süreçte gereksiz hareket ettirilmesi israf oluşturmaktadır.
İşlem: Ürünün üretim sürecinde gerekli olmayan herhangi bir işlem veya aktivite israf oluşturmaktadır.
Hata: Yanlış yapılan üretim israf oluşturmaktadır.
Müşteriye değer üretmeyi öncelikli olarak ele alan, müşteriye değer üretmeye odaklanan, değer üretim sürecinde de israfları minimize etmeyi hedefleyen organizasyon, lean yaklaşımını içselleştirmiş lean bir organizasyondur.
Lean bir organizasyondaki israfları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Uzun hazırlık aşamaları: Bir ürünü/ hizmeti hayata geçirmek istiyoruz ama normal bir süreden çok daha planlama yapmak, hazırlık süresini uzun tutmak ürünü/hizmeti geliştirmeye geçilememişim sebep olacaktır. Bu hazırlık sürecinde ise birçok israf üretilmektedir.
Yetersiz çalışma metotları ve süreçler: Ürün veya hizmetin geliştirme için kullanılan metot veya süreçler hem çalışanları hem de uygulamaların israf üretmesine sebep olabilir.
Eğitim eksikliği: İşi gerçekleştiren insanların eğitim eksikliği daha kısa zamanda yapılabilecek bir işi daha uzun veya yanlış/eksik yapılmasına sebep olabilir.
Yetersiz bakım: Ürün/hizmet geliştirme kullanılan ürünler veya uygulamaların yeterli bakımının yapılmaması kullandığımız beklentimizden daha uzun sürelerde geliştirme yapılmasına sebep olacaktır.
Uzun mesafeler: Üretilen ürün veya hizmetin müşteriye uzun sürede ulaştırılması da israfa sebep olabilecektir.
Liderlik eksikliği: Liderler hem koyduğu vizyon hem de yol gösterici, engelleri ortadan kaldırma özelliği ile üretilen ürünün kalitesi ile doğrudan ilişkilidir. Eksik vizyon çalışanları yanlış yönlendirebileceği gibi yaşanan engelleri geç çözmesi veya çözmemesi çalışanların motivasyonunu olumsuz etkileyecektir.
Lean kavramının tarihçesi:
Yalın üretimin temelleri 1950’li yıllarda Eiji Toyoda ve Taiichi Ohno öncülüğünde Japon Toyota firmasında atılmıştır. Bu ikili Amerikan Henry Ford tarafından kurulan Ford firmasının çalışma yapısını inceleyerek Toyota Üretim Sistemini oluşturmuşlardır. Toyota Production System (TPS) ile amaç müşterinin isteklerine göre hızlı ve kaliteli üretimi gerçekleştirirken maliyetleri de azaltmaktır.Bunun içinde birçok prensipler ve teknikler geliştirilmiştir.
